Plan kursu
Liczy się własne zdanie, wiedza, kreatywność, czytanie, pisanie, wrażliwość,
funkcjonalne wykorzystywanie obowiązujących na maturze zasad. Nie bez znaczenia
jest także przyjemność z uczestniczenia w kursie:).
Nauczyciel prowadzi wykład i dyskusję, udziela ogólnych oraz zindywidualizowanych
porad i wskazówek.
Uczniowie otrzymują kserokopie potrzebnych materiałów.
1. Wypracowanie maturalne
Praktyczne ćwiczenie elementów wypracowania maturalnego, w tym:
spełnienie kryteriów obowiązkowych,
ćwiczenie kompozycji tekstu,
ćwiczenie zdań analitycznych i informacyjnych,
ćwiczenie metod nawiązywania do lektur i wprowadzania kontekstów,
funkcjonalne wykorzystywanie kontekstów,
wychodzenie od cytatu, wprowadzanie cytatów,
wprowadzanie elementów erudycyjnych,
błąd kardynalny a błąd rzeczowy.
Podczas kursu ćwiczone będzie - ustnie oraz pisemnie - tworzenie fragmentów i
całych wypracowań maturalnych zgodnie z obowiązującymi kryteriami.
2. Wiedza historycznoliteracka i kontekstowa
Przypomnienie wiedzy, którą należy funkcjonalnie wykorzystać podczas pisania
wypracowania maturalnego na poziomie rozszerzonym:
periodyzacja i idee epok wraz z tekstami źródłowymi,
nurty filozoficzne,
główne style w sztuce,
rodzaje i gatunki (epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne), w tym: parabola, mit,
legenda, epos, oda, tragedia antyczna, psalm, kronika, satyra, sonet, sielanka, ballada,
bajka, pieśń, psalm, nowela, tren, komedia, dramat romantyczny, powieść poetycka, a także
odmiany powieści i dramatu, esej, tekst naukowy, publicystyczny (felieton),
pojęcie tradycji literackiej i kulturowej (w utworach, budowanie wartości uniwersalnych),
styl indywidualny (dzieła literackiego, autora) oraz styl typowy (gatunku literackiego, prądu
literackiego, epoki),
informacje biograficzne i historyczne powiązane z omawianymi utworami literackimi,
cechy prądów literackich i artystycznych, grupa literacka i pokolenie literackie,
założenia programowe w utworach literackich różnych epok,
mit, motyw literacki, topos, archetyp (podstawowe motywy, toposy i archetypy, w tym:
labirynt, Eden, Arkadia, mit orfejski, androgyne, kompleks Edypa, kompleks Elektry, mit
prometejski, Itaka, narcyzm, deus ridens, deus artifex, homo viator, theatrum mundi, danse
macabre, exegi monumentum),
nawiązania do tradycji biblijnej i antycznej w kulturze współczesnej, aluzja literacka.
3. Wiedza teoretycznoliteracka i lingwistyczna
Wiedza, którą należy funkcjonalnie wykorzystać podczas pisania wypracowania maturalnego
na poziomie rozszerzonym:
konwencje literackie i ich cechy (baśniowa, oniryczna, turpistyczna, fantastyczna,
symboliczna, naturalistyczna, mimetyczna, realistyczna, naturalistyczna, groteskowa,
postmodernistyczna etc.),
środki wyrazu artystycznego oraz środki znaczeniowe, w tym: epitet, metafora, porównanie,
oksymoron, peryfraza, hiperbola; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antyteza,
paralelizm, wyliczenie, elipsa; wersyfikacyjne, w tym przerzutnia – oraz ich funkcje,
treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego,
terminologia teoretycznoliteracka: ironia i autoironia, komizm, tragizm, humor, patos,
katharsis, groteska, idealizacja, sacrum, profanum, autobiografizm, metatekstualność,
intertekstualność,
satyryczny i wartościujący charakter słów i konwencji,
kreacja czasu i przestrzeni w dziele literackim, świata przedstawionego (fabuły, bohaterów,
akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej,
synteza sztuk, jej cechy i ewolucja od romantyzmu do współczesności,
funkcje języka: poznawcza (kategoryzowanie świata), komunikacyjna (dostosowanie języka
do sytuacji komunikacyjnej) oraz społeczna (budowanie wspólnoty regionalnej,
środowiskowej, narodowej); typy funkcji komunikacyjnej (impresywna, perswazyjna,
ekspresywna, fatyczna, informacyjna, magiczna, estetyczna),
sarkazm i ironia (oraz jej cele: satyryczny, parodystyczny, przejaw drwiny i sarkazmu,
absurd),
homonimie, elipsy, paradoksy,
zamierzona innowacja językowa a błąd językowy; funkcja innowacji językowej w tekście,
elementy erystyki (manipulacja, dezinformacja),
stylizacja (jej typy), socjolekt,
warstwa semantyczna i semiotyczna tekstu,
mitologizacja i demitologizacja w utworach literackich,
heroizacja i deheroizacja,
odmiany synkretyzmu (rodzajowy, gatunkowy),
parafraza, parodia, trawestacja i ich wzorce tekstowe.
4. Konteksty
Typy kontekstów i ich funkcjonalne wykorzystanie (omówione zostaną też konteksty
konkretnych lektur): historycznoliteracki, teoretycznoliteracki, literacki, biograficzny,
kulturowy, mitologiczny, biblijny, religijny, historyczny, filozoficzny, egzystencjalny, polityczny,
społeczny.
Kontekst należy rozumieć jako odniesienie się przez zdającego w pracy do na przykład:
1) historii literatury 2) teorii literatury 3) charakteru epoki 4) biografii autora 5) innego utworu
literackiego niż wskazany w poleceniu 6) filmu, spektaklu teatralnego 7) utworu muzycznego,
dzieła plastycznego 8) mitologii 9) Biblii 10) religii 11) historii 12) filozofii 13) kwestii
politycznych 14) kwestii społecznych.
5. Lektury
Omówiona zostanie problematyka lektur obowiązkowych z poziomu rozszerzonego, a także
ich związek z tradycją literacką, programami epoki, grupy literackiej, nurtami filozoficznymi
etc.
Ćwiczone będą różne propozycje odczytania tego samego utworu literackiego oraz
funkcjonale wykorzystanie ich przy tematach, które mogą pojawić się na maturze.
Lektury obowiązkowe - poziom rozszerzony:
1) Homer, Odyseja (fragmenty)
2) Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
3) Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
4) William Szekspir, Hamlet
5) Juliusz Słowacki, Kordian
6) realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec
Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub
Gustaw Flaubert, Pani Bovary)
7) Franz Kafka, Proces (fragmenty)
8) Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
9) Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
10) Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
11) Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa
12) Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku
13) Sławomir Mrożek, wybrane opowiadanie
14) wybrany esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta
Można odwołać się także do:
Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty)
Platon, Państwo (fragmenty)
Arystofanes, Chmury
Wergiliusz, Eneida (fragmenty)
św. Augustyn, Wyznania (fragmenty)
św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty)
François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty)
Michel de Montaigne, Próby (fragmenty)
Juliusz Słowacki, Lilla Weneda
Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia
Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa
Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie
Obowiązują lektury z zakresu podstawowego.
Lista lektur będzie zamieszczona w arkuszu egzaminacyjnym.
Obowiązuje także umiejętność odczytywania, analizy i interpretowania utworów poetyckich
(bez obowiązkowej listy lektur poetyckich) – będzie więc ćwiczona na zajęciach (zwłaszcza
na przykładzie poezji współczesnej).
Do zobaczenia!:)
