Wielokrotne ćwiczenie rozwiązywania i omawianie arkuszy maturalnych, pisanie
wypracowań maturalnych oraz przygotowywanie odpowiedzi na pytania z matury ustnej.
Nauczyciel szczegółowo ocenia (według kryteriów maturalnych) pisane przez kursantów
podczas zajęć i poza nimi fragmenty wypracowań oraz całe prace maturalne. Udziela
indywidualnych wskazówek i porad. Ćwiczy z uczniami wypowiedzi na maturę ustną.
Plan kursu:
I. Ogólne wskazówki maturalne
1. Jak wygląda matura pisemna i ustna 2025;
2. Jak zrozumieć tekst – wskazówki i ćwiczenia;
4. Jak interpretować i opisywać obraz – wskazówki i ćwiczenia;
5. Jak odpowiedzieć na pytanie ustne o język – wskazówki i ćwiczenia;
6. Jak napisać wypracowanie - co jest ocenianie – przykłady – punktacja;
7. Co to jest kontekst, typy kontekstów - przykłady i ćwiczenia;
8. Jak porównywać dwa teksty kultury – przykłady i ćwiczenia;
9. Jak argumentować (a jak nie: ad personam, litość, groźba, autorytet…) oraz jak
podawać przykłady literackie na maturze pisemnej – wskazówki i ćwiczenia;
10. Jak napisać notatkę syntetyzującą – wskazówki, przykłady i ćwiczenia;
11. Jak napisać hasło encyklopedyczne, definicję, streszczenie i parafrazę, plan tekstu –
wskazówki i ćwiczenia;
11. Błąd kardynalny a rzeczowy;
12. Czy i jak cytować;
13. Jak zrozumieć wiersz (sztuczki interpretacyjne) – przykłady i ćwiczenia;
14. Jak odpowiedzieć na pytanie drugie na maturze ustnej - przykłady i ćwiczenia.
II. Wiedza - w pigułce i w ćwiczeniach
1. Epoki literackie – kolejność, główne nurty filozoficzne i literackie;
2. Konwencja fantastyczna, symboliczna, mimetyczna, realistyczna, naturalistyczna,
groteskowa + rozpoznawanie na przykładach;
3. Rodzaje i gatunki literackie (wraz z cechami i przykładami):
opowiadanie, powieść, baśń, legenda, mit, komedia, fraszka, tren, ballada, tragedia,
tragedia antyczna, epos, oda, psalm, kronika, satyra, sielanka, ballada, dramat
romantyczny, powieść poetycka, typy powieści i dramatu;
4. Środki artystyczne oraz ich funkcje – z przykładami:
porównanie, przenośnia, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, neologizm, inwokacja,
symbol, alegoria, oksymoron, peryfraza, hiperbola, frazeologizm, antyteza, paralelizm,
wyliczenie, elipsa, przerzutnia, rytm, rym, homonim, paradoks;
I. Ogólne wskazówki maturalne
1. Jak wygląda matura pisemna i ustna 2025;
2. Jak zrozumieć tekst – wskazówki i ćwiczenia;
4. Jak interpretować i opisywać obraz – wskazówki i ćwiczenia;
5. Jak odpowiedzieć na pytanie ustne o język – wskazówki i ćwiczenia;
6. Jak napisać wypracowanie - co jest ocenianie – przykłady – punktacja;
7. Co to jest kontekst, typy kontekstów - przykłady i ćwiczenia;
8. Jak porównywać dwa teksty kultury – przykłady i ćwiczenia;
9. Jak argumentować (a jak nie: ad personam, litość, groźba, autorytet…) oraz jak
podawać przykłady literackie na maturze pisemnej – wskazówki i ćwiczenia;
10. Jak napisać notatkę syntetyzującą – wskazówki, przykłady i ćwiczenia;
11. Jak napisać hasło encyklopedyczne, definicję, streszczenie i parafrazę, plan tekstu –
wskazówki i ćwiczenia;
11. Błąd kardynalny a rzeczowy;
12. Czy i jak cytować;
13. Jak zrozumieć wiersz (sztuczki interpretacyjne) – przykłady i ćwiczenia;
14. Jak odpowiedzieć na pytanie drugie na maturze ustnej - przykłady i ćwiczenia.
II. Wiedza - w pigułce i w ćwiczeniach
1. Epoki literackie – kolejność, główne nurty filozoficzne i literackie;
2. Konwencja fantastyczna, symboliczna, mimetyczna, realistyczna, naturalistyczna,
groteskowa + rozpoznawanie na przykładach;
3. Rodzaje i gatunki literackie (wraz z cechami i przykładami):
opowiadanie, powieść, baśń, legenda, mit, komedia, fraszka, tren, ballada, tragedia,
tragedia antyczna, epos, oda, psalm, kronika, satyra, sielanka, ballada, dramat
romantyczny, powieść poetycka, typy powieści i dramatu;
4. Środki artystyczne oraz ich funkcje – z przykładami:
porównanie, przenośnia, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, neologizm, inwokacja,
symbol, alegoria, oksymoron, peryfraza, hiperbola, frazeologizm, antyteza, paralelizm,
wyliczenie, elipsa, przerzutnia, rytm, rym, homonim, paradoks;
7. Jak odczytywać symbole i alegorie – z przykładami;
8. Rozpoznawanie, funkcje i wartościujący charakter: ironii, autoironii, komizmu, tragizmu,
patosu, humoru – z przykładami, ćwiczenia w rozpoznawaniu;
9. Groteska, jej wartościujący i artystyczny charakter (z przykładami);
10. Sposoby kreowania świata przedstawionego: fabuła, bohater, akcja, wątek, motyw,
narracja, sytuacja liryczna, archetyp – wraz z przykładami;
11. Podstawowe motywy i toposy wraz z odniesieniem do lektur szkolnych i poezji oraz
źródłem mitycznym i biblijnym:
labirynt, miłość, walka, dziecko, Bóg, bunt, samotność, heroizm, władza, cierpienie,
zdrada, śmierć, przeznaczenie, życie jako teatr, kobieta fatalna, walka o duszę, sen,
wolność, ojczyzna, podróż, poświęcenie itp. (odniesienia do konkretnych lektur);
12. Style językowe, ich cechy, funkcje, gatunki:
publicystyczny – artykuł, felieton, reportaż,
retoryczny – przemówienie,
popularnonaukowy,
naukowy – rozprawa,
(plus rozróżnianie: wiadomość i komentarz, przekaz jawny i ukryty, odpowiedzi właściwe i
unikowe),
- wraz z przykładami (ćwiczenia w rozpoznawaniu);
13. Znaczenie i funkcje katharsis wraz z przykładami;
14. Kultura popularna – co to takiego;
15. Gramatyka na maturze (funkcjonale wykorzystywanie wiedzy);
16. Styl i stylizacja (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja biblijna,
środowiskowa, mitologiczna) – wraz z przykładami i funkcjami, ćwiczenia w
rozpoznawaniu;
17. Moda językowa;
18. Najpopularniejsze biblizmy, mitologizmy, sentencje, przysłowia, aforyzmy –
rozpoznawanie, przykłady, rozumienie;
19. Słownictwo neutralne i wartościujące - definicja, ćwiczenia;
20. Funkcje tekstu (impresywna, ekspresywna, informatywna, perswazyjna, poetycka) -
rozpoznawanie, ćwiczenia;
21. Kilka trudnych pojęć:
innowacja językowa, manipulacja językowa, prawda-fałsz, poprawność-niepoprawność,
dezinformacja, etykieta językowa;
22. Ortografia – za co stracisz punkty;
23. Środki retoryczne: pytanie retoryczne, wyliczenie, powtórzenie, paralelizm,
wykrzyknienie, anafora, apostrofa, inwersja – i ich funkcje w tekście – ćwiczenia w
rozpoznawaniu;
24. Nowomowa wraz z przykładami.
III. Wiedza o epokach literackich (konteksty lektur, matura ustna)
1. Główne pojęcia, nurty, twórcy, filozofia, sztuka, lektury – jak wykorzystać tę wiedzę na
maturze.
IV. Lektury
1. Problematyka, najważniejsze motywy, streszczenie, bohaterowie, fragmenty, konteksty
(wypracowanie, test historycznoliteracki);
2. Konspekty odpowiedzi na jawne pytania (pytanie pierwsze na maturze ustnej);
Spis lektur obowiązkowych:
starożytność/antyk
1) Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów,
Apokalipsy św. Jana
2) Jan Parandowski, Mitologia, cz. I Grecja
3) Homer, Iliada (fragmenty)
4) Sofokles, Antygona
średniowiecze
5) Lament świętokrzyski (fragmenty)
6) Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
7) Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
renesans
8) William Szekspir, Makbet (utwór przełomu renesans/barok)
barok
9) Molier, Skąpiec
oświecenie
10) Ignacy Krasicki, wybrana satyra, + wybrane bajki
romantyzm
11) Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność; Dziady cz. III, +Dziady cz.
II, +Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII);
+ Aleksander Fredro, Zemsta;
+Juliusz Słowacki, Balladyna
pozytywizm
12) Bolesław Prus, Lalka
13) Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty)
modernizm/Młoda Polska
14) Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara (powieść przełomu pozytywizm/modernizm)
15) Stanisław Wyspiański, Wesele
16) Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty)
XX-lecie międzywojenne
17) Stefan Żeromski, Przedwiośnie
18) Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
literatura wojny i okupacji
19) Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu
20) Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty)
21) Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
literatura powojenna (1939-89)
22) Albert Camus, Dżuma
23) George Orwell, Rok 1984
24) Sławomir Mrożek, Tango
literatura współczesna (po 1989 r.)
25) Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
26) Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
27) Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
28) Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty).
Pula pytań jawnych na maturę ustną 2025 powiązanych z lekturami dostępna jest online
na stronie CKE. Wydruki będą także systematycznie rozdawane podczas zajęć.
V. Interpretowanie i porównywanie tekstów. Poezja i obrazy na maturze
W arkuszach egzaminacyjnych mogą pojawić się pytania o kilka utworów poetyckich
(podany zostanie fragment utworu):
Bogurodzica
Jan Kochanowski, Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II, treny IX, X, XI
Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny
Adam Mickiewicz, Oda do młodości
Juliusz Słowacki, Testament mój
W celu przygotowania się do matury ustnej oraz dobrania właściwych kontekstów na
maturze pisemnej wykorzystane podczas kursu zostaną te, a także inne utwory poetyckie
oraz wizualne (obrazy, rzeźby, dzieła architektoniczne itp.)
Powodzenia!:-).
